Lekcja 46 - Strona bierna

Na samym początku wyjaśnijmy w ogóle czym jest strona. W języku polskim (podobnie zresztą jak i w języku angielskim) wyróżniamy stronę czynną i bierną. Dochodzi jeszcze strona zwrotna (zaimek zwrotny) ale tym się na razie nie przejmujmy.  Strona czynna/bierna wyraża stosunek między czynnością (czasownik) a podmiotem i dopełnieniem.

Już tłumaczymy. Zobaczmy najpierw dwa poniższe zdania w j. polskim:

Łukasz myje samochód - jest to strona czynna gdzie podmiot (Łukasz) wykonuje czynność (myje). Dopełnienie (samochód) jest zaś "odbiorcą" tej czynności. Ważny tutaj jest sprawca czynności - Łukasz. 

Samochód jest myty przez Łukasza - jest to strona bierna gdzie podmiot (samochód) jest odbiorcą czynności (mycia) wykonywaną przez dopełnienie (Łukasza). Ważniejszy jest tutaj efekt niż sprawca czynności.

Można więc powiedzieć, że podmiot z dopełnieniem zamieniły się stronami.

A teraz zastanówmy się, którą stronę (czynną czy bierną) częściej używamy w j. polskim? Oczywiście jest to strona czynna. Naturalniej jest dla nas powiedzieć, że Łukasz myje samochód niż, że samochód jest myty przez Łukasza.

Czemu więc uczymy się strony biernej w j. angielskim skoro w j. polskim jest rzadziej używana? Ano dlatego, że w j. angielskim strona bierna używana jest dość często szczególnie w j. formalnym, urzędowym. W j. angielskim musimy pamiętać o konstrukcji (a te różnią się w zależności od użytego czasu, a jak wiemy czasów w j. angielskim mamy dość sporo...).

CZASY SIMPLE (Present Simple, Past Simple, Future Simple):
 

Tutaj sprawa jest dość prosta - wstawiamy odpowiednią dla danego czasu formę to be + III formę czasownika. Zerknijmy na początek na tabelkę z przykładem:

A teraz prześledźmy to na konkretnym przykładzie:

Someone stole my bike - ktoś ukradł mój rower (strona czynna w czasie Past Simple). Stole to druga forma czasownika, właściwa dla tego czasu (w formie czynnej).

My bike was stolen - mój rower został skradziony (strona bierna w Past Simple). Odpowiednia forma to be w tym czasie to was/were. Natomiast stolen to III forma czasownika (w tym przypadku akurat nieregularna). Zauważmy też, że w tym zdaniu pominęliśmy dopełnienie (someone) ponieważ nie jest ono ważne - skoro rower został skradziony to wiadomo, że przez kogoś. W stronie biernej dopełnienie jest często pomijane. Tutaj najważniejszy jest efekt (skradziony rower).

CZASY CONTINUOUS (Present Continuous, Past Continuous)
 

Czasy continuous charakteryzują się tym, że mamy końcówkę ing w czasownikach. Tutaj też będziemy z niej poniekąd korzystać :-) Konstrukcja wygląda następująco: odpowiednia dla danego czas forma to be + being + III forma czasownika.

Zerknijmy zatem na tabelkę:

A teraz prześledźmy to na konkretnym przykładzie (dla odmiany w formie przeczącej):

Julia isn't writting a letter - Julia nie pisze listu (strona czynna w czasie Present Continuous).

A letter isn't being written by Julia - list nie jest pisany przez Julię (strona bierna w Present Continuous). Odpowiednia forma to be w tym czasie to is/are (w formie przeczącej isn't/aren't). Dodajemy being natomiast written to III forma czasownika.

CZASY PERFECT (Present Perfect, Past Perfect)
 

W przypadku czasów Perfect konstrukcja wygląda następująco - odpowiednia dla danego czas forma to be + been + III forma czasownika. Czasy Perfect w formie stronie czynnej również korzystają z III formy czasownika, więc tutaj nie powinniśmy się mylić. Zerknijmy zatem na tabelkę:

A teraz prześledźmy to na konkretnym przykładzie (dla odmiany w formie pytającej):

Has Kate driven a car? - czy Kasia jechała samochodem? (strona czynna w czasie Present Perfect).

Has the car been driven by Kate? - czy samochód był prowadzony przez Kasię? (strona bierna w czasie Present Perfect). Odpowiednia forma to be w tym czasie to has/have. Dodajemy been natomiast driven to III forma czasownika.

 

CZASOWNIKI MODALNE (np. can, could, may, might, should, must)

Na koniec zostały nam jeszcze tzw. czasowniki modalne. W ich przypadku konstrukcja jest zależna od tego jakiego czasu będą się tyczyć. W czasach teraźniejszych i przyszłych konstrukcja będzie wyglądać następująco: czasownik modalny + be + III forma czasownika. W przypadku czasu przeszłego konstrukcja będzie nieco inna: czasownik modalny + have been + III forma. Zdań z czasownikami modalnymi w stronie biernej nie będziemy przerabiać ze strony czynnej po prostu musimy wiedzieć, że mogą one występować również w stronie biernej.

Przykłady:

This line must not be crossed - ta linia nie może zostać przekroczona (czasownik modalny must not + be + III forma czasownika - crossed)

I should have been informed about this - powinienem zostać o tym poinformowany (czasownik modalny should + have been + III forma czasownika - informed)

Stronę bierną w j. angielskim warto znać. Na pocieszenie napiszemy tylko, że w języku mongolskim stron mamy aż 5 (czynna, bierna, sprawcza, wzajemna i wspólna).  Z drugiej strony w j. węgierskim w ogóle nie ma strony biernej, ale mimo tego to i tak jeden z najcięższych języków do nauki :-)